Η θαυμαστή διδασκαλία της φιλοσοφίας στα λύκεια της Γαλλίας

Η «Σχολή των Αθηνών», η περίφημη τοιχογραφία του Ραφαήλ στο Βατικανό (1511) που απεικονίζει αρχαίους Ελληνες φιλοσόφους. Στο κέντρο δεσπόζουν ο Πλάτωνας (αριστερά) και ο Αριστοτέλης (δεξιά).

Ενα εκπαιδευτικό σύστημα προσαρμοσμένο στη σκέψη.

Για ποιο λόγο το εκπαιδευτικό σύστημα της Γαλλίας επιμένει τόσο πολύ στο να διδάσκονται οι
μαθητές λυκείου τις βασικές αρχές της φιλοσοφίας; Αυτό το ερώτημα διατυπώνει ο Βρετανός ανταποκριτής του BBC στο Παρίσι, Χιού Σκόφιλντ.

Όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος, η 17χρονη κόρη του, στα πλαίσια της μελέτης για το Baccalaureat ( το δικό μας αντίστοιχο απολυτήριο Λυκείου), έχει επιλέξει το Bac Litteraire, δηλαδή την «φιλολογική» κατεύθυνση που δίνει έμφαση σε μαθήματα όπως η Φιλολογία και η Φιλοσοφία.

«Την έβλεπα με θαυμασμό να κάνει μία τελευταία διανοητική πρόβα καθώς μελετούσε για ένα δύσκολο τεστ φιλοσοφίας. Η πρώτη μου σκέψη ήταν: «Δόξα τω Θεώ που εγώ δεν έζησα αυτό το μαρτύριο». Μπορείτε να φανταστείτε ότι θα περάσετε ένα πρωινό του Ιουνίου, τέσσερις ολόκληρες ώρες, αναπτύσοντας μία εξαντλητική επιχειρηματολογία για το θέμα: «Είναι η αλήθεια προτιμότερη από την ειρήνη;». ‘Η «Υπάρχει εξουσία χωρίς βία;». ‘Η «Μπορεί κάποιος να έχει δίκιο και όταν τα γεγονότα τον διαψεύδουν;» γράφει ο Σκόφιλντ.

Και τονίζει : «Ισως να προτιμούσατε την δεύτερη επιλογή. Δηλαδή μία άσκηση που ζητάει να σχολιάσετε γραπτώς ένα κείμενο. Σ’ αυτή την περίπτωση, έχετε να διαλέξετε ανάμεσα σ’ ένα απόσπασμα από το έργο «Tractatus Theologiko-Politico» που έγραψε το Σπινόζα το 1670, και σε μία άποψη του Σενέκα για τον αλτρουισμό».

Στη φιλολογική κατεύθυνση μαθητές και μαθήτριες διδάσκονται, επί οκτώ σχολικές ώρες την εβδομάδα, πάρα πολλά στοιχεία για το έργο κορυφαίων στοχαστών όπως ο Πλάτωνας, ο Καντ, ο Σοπενχάουερ, ο Χάιντεγκερ και ο Σαρτρ. Μερικά από τα θέματα που διαπραγματεύονται στην τάξη, στη μελέτη και στις εξετάσεις είναι: η συνείδηση, ο άλλος, η τέχνη, η ύπαρξη και ο χρόνος, η ύλη και το πνεύμα, η κοινωνία, ο νόμος, το καθήκον, η ευτυχία.

«Υπάρχουν κι άλλες γενικές κατευθύνσεις που μπορεί να επιλέξει ένας μαθητής Λυκείου στη Γαλλία, όπως η επιστημονική. Αλλά ακόμη κι εκεί υπάρχει η φιλοσοφία ως διδασκόμενο μάθημα, αναπόσπαστο τμήμα της διδακτέας ύλης» διαπιστώνει ο Βρετανός ανταποκριτής που ζει οικογενειακώς στο Παρίσι.

Προς τί λοιπόν τόση προσκόλληση στη φιλοσοφία; Ο ίδιος δίνει μία απάντηση. Θεωρεί ότι στόχος του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι οι μαθητές όχι απλώς «να καταλάβουν» τις πιο σημαντικές φιλοσοφικές ιδέες, αλλά κυρίως «να μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν στην ενήλικη ζωή τους, στην περίπτωση μιας συνομιλίας».

Κι αυτό, κατά την άποψή του, συμβαίνει μόνο στη Γαλλία, όπου οι ρίζες της διδασκαλίας της φιλοσοφίας στη μέση εκπαίδευση είναι παμπάλαιες. Το μπακαλορεά της Γαλλίας εισήχθη το 1809 από τον ίδιο τον αυτοκράτορα Ναπολέοντα Βοναπάρτη με τη φιλοσοφία να αποτελεί ένα από τα κύρια μαθήματα.

«Η χρησιμότητα της διδασκαλίας της φιλοσοφίας ήταν και παραμένει η εξής: να ολοκληρωθεί η μάθηση ενός παιδιού με στόχο αυτό με τη σειρά του να μάθει να σκέφτεται», καταλήγει ο Σκόφιλντ.

ΤΟ ΒΗΜΑ