Cyber-bullying (ηλεκτρονικός εκφοβισμός):
Με την έννοια ‘εκφοβισμός’ δηλώνονται οι επαναλαμβανόμενες και σκόπιμες επιθετικές συμπεριφορές που εκδηλώνει ένα άτομο ή ομάδα προς ένα άλλο άτομο ή ομάδα ανθρώπων. Αυτές οι επιθετικές συμπεριφορές έχουν τη μορφή σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής και συναισθηματικής βίας. Το Cyber-bullying αποτελεί επίσης μια μορφή εκφοβισμού με τη διαφορά ότι αυτή εκδηλώνεται στο διαδίκτυο. Ο όρος δημιουργήθηκε από τον Καναδό Bill Belsey και έχει τις ρίζες του στον παραδοσιακό σωματικό ή ψυχολογικό εκφοβισμό όπου ο στόχος του επιτιθέμενου είναι να προκαλέσει ζημιά ή να βλάψει το θύμα του.
Ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός ως σύγχρονο φαινόμενο, έχει αρχίσει να παίρνει μεγάλες διαστάσεις στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Το 70% του ελληνικού πληθυσμού έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, διατηρεί λογαριασμό σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ή συμμετέχει στη δράση ιστολογίων τύπου blog αναρτώντας άρθρα και συμμετέχοντας σε συζητήσεις. Εκφοβισμός γίνεται και μέσω
κινητών τηλεφώνων (αποστολή εκφοβιστικών μηνυμάτων, χρήση εφαρμογών και ανάρτηση σχολίων κ.α.)
Cyber- bullying: πολλά είναι σήμερα τα άτομα που έχουν πέσει θύματα διαδικτυακών-ηλεκτρονικών εκφοβιστών. Πολλοί βλέπουν να δημοσιεύονται φωτογραφίες τους χωρίς την άδειά τους, να παρενοχλούνται σεξουαλικά ή/και να βλέπουν ανυπόγραφα αναρτημένα σχόλια /κείμενα με αρνητικό – προσβλητικό περιεχόμενο σε βάρος τους.
Το φαινόμενο παρατηρείται κυρίως σε μαθητές γυμνασίου και λυκείου, που σε πολύ μεγάλο ποσοστό ασχολούνται με το διαδίκτυο και πολύ λιγότερο σε μαθητές δημοτικού. Το φαινόμενο παρατηρείται και στους ενήλικες (το μεγαλύτερο ποσοστό αποδεκτών-θυμάτων εκφοβιστικής συμπεριφοράς παρατηρείται στους εκπαιδευτικούς δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) με την ανάρτηση άρθρων σε ειδικά ιστολόγια (blogs) που έχουν ως στόχο την ηθική βλάβη των ατόμων λόγω μίσους και φθόνου εκ μέρους των εκφοβιστών. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διαδικτυακοί εκφοβιστές αποφεύγουν να υπογράφουν με το όνομά τους τις ηλεκτρονικές αναρτήσεις τους.
«Το φαινόμενο του εκφοβισμού και συγκεκριμένα του σχολικού εκφοβισμού υπήρχε και στο παρελθόν σε μεγάλη συχνότητα και διάρκεια. Όμως, από τότε που η τεχνολογία και το διαδίκτυο μπήκε στη ζωή όλων μας, το φαινόμενο έχει αλλάξει μορφή. Πλέον γίνεται λόγος για τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό χαρακτηριστικό του οποίου είναι ότι το θύμα-δέκτης της επιθετικής συμπεριφοράς συχνά δεν γνωρίζει ποιος είναι ο θύτης παρά μόνο τον υποψιάζεται λόγω του ότι ο θύτης έχει παρενοχλήσει στο παρελθόν με διάφορους τρόπους το άτομο σε πραγματικές καταστάσεις. Αυτό από μόνο του είναι τρομακτικό, αν το σκεφτούμε, διότι ο αποδέκτης της εκφοβιστικής συμπεριφοράς νιώθει ότι δεν έχει έλεγχο πάνω στην επιθετική συμπεριφορά που τού ασκείται και νιώθει ανήμπορος να υπερασπίσει τον εαυτό του. Ο διαδικτυακός εκφοβιστής τροφοδοτείται και αντλεί ευχαρίστηση από τη σκέψη ότι βλάπτει σκόπιμα έναν άνθρωπο», λέει η κ. Δημητρίου, ειδική στη Συμβουλευτική εφήβων και ενηλίκων.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Ένα άτομο που θα δεχθεί εκφοβιστική συμπεριφορά με τη μορφή ανάρμοστων σχολίων, συκοφαντιών και απειλών είναι σημαντικό να διατηρήσει την ψυχραιμία και τον αυτοέλεγχό του και να μην απαντήσει με τον ίδιο τρόπο του εκφοβιστή – θύτη. Πρέπει οπωσδήποτε να αναφέρει το περιστατικό σε ένα ενήλικα και να το καταγγείλει ακόμα και μόνος του. Ασφαλώς, το ίδιο είναι χρήσιμο να κάνουν και οι ενήλικες δηλαδή να μην ανακυκλώσουν την εκφοβιστική συμπεριφορά του εκφοβιστή, αλλά να την αναφέρουν σε αρμόδιο φορέα (Δίωξη Ηλεκτρονικού εγκλήματος) ή κάποιο σύλλογο σχετικό με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι επαρκώς ενημερωμένοι γύρω από το διαδίκτυο και τους κινδύνους που αυτό ελλοχεύει για τους νέους, έτσι ώστε να μπορούν αρχικά να τους συμβουλεύσουν για τί πρέπει να προσέχουν και να αποφεύγουν.
Στο σπίτι είναι καλό ο υπολογιστής να βρίσκεται σε κοινόχρηστο χώρο όπως είναι το καθιστικό, προκειμένου να έχουν οι γονείς τον έλεγχο της χρήσης του από τα παιδιά. Μόνο στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει σύνδεση στο διαδίκτυο τα παιδιά θα επιτρέπεται να έχουν υπολογιστή στο δωμάτιο με σκοπό την ενίσχυση της σχολικής μάθησης και της ψυχαγωγίας τους με διαδραστικά παιγνίδια. Εξηγούμε στα παιδιά τους λόγους για τους οποίους δεν είναι σωστό να αναζητούμε φίλους σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Επίσης εξηγούμε στα παιδιά μας ότι σε καμία περίπτωση δεν αποκαλύπτουμε προσωπικούς κωδικούς λογαριασμών και ότι δεν πρέπει να δημοσιοποιούμε προσωπικά δεδομένα, τηλέφωνα κλπ.
Αν αντιληφθούμε ότι το παιδί μας έχει πέσει θύμα cyber bullying πρέπει να το καθησυχάσουμε, να του εξηγήσουμε ότι δεν ευθύνεται το ίδιο για την επιθετική δράση του εκφοβιστή, να συλλέξουμε πληροφορίες και στη συνέχεια να καταγγείλουμε το περιστατικό σε αρμόδιους φορείς. «Ακόμα και αν δεν τιμωρηθεί άμεσα ο θύτης – εκφοβιστής, είναι σημαντικό για τους αποδέκτες εκφοβιστικής συμπεριφοράς να ξέρουν ότι τουλάχιστον έχουν κάνει κάτι για να φροντίσουν τον εαυτό τους από τέτοιου είδους αντικοινωνικές συμπεριφορές. Επιπρόσθετα, είναι χρήσιμο να έχουν υπόψη τους οι αποδέκτες – θύματα ότι από τη στιγμή που γίνεται αναφορά στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, ο εκφοβιστής στιγματίζεται και μπορεί να εντοπιστεί», λέει η κ. Δημητρίου.
Στοιχεία
Δραματική αύξηση των καταγγελιών στη Safeline παρατηρήθηκε το 2010 σε σχέση με το 2009, καθώς οι καταγγελίες αυξήθηκαν κατά 136.44% και ανήλθαν σε 4204.
Από αυτές το 25% αφορούσε σε ρατσισμό ή ξενοφοβία, το 21% σε παραβίαση προσωπικών δεδομένων και υποκλοπή ταυτότητας, το 14% σε οικονομικές απάτες μέσω διαδικτυακών αγορών, το 10% σε εξύβριση ή συκοφαντική δυσφήμηση, το 6% σε παιδική πορνογραφία και μικρότερο ποσοστό σε εγκλήματα όπως αποπλάνηση ανηλίκων (grooming), phishing, ηλεκτρονικό εκφοβισμό (cyber bullying), παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας, παραβίαση του απορρήτου των επικοινωνιών και απειλή.
Μέγαλη άνοδος παρατηρήθηκε στις αναφορές για τα Συστήματα Κοινωνικής Δικτύωσης (Social Networks) καθώς έφτασε το 44% και αφορούσε κυρίως την υποκλοπή ταυτότητας, ηλεκτρονικό εκφοβισμό (cyber bullying), αποπλάνηση ανηλίκων (grooming), ρατσισμό και υποκλοπή κωδικών πρόσβασης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γραμμής Βοήθειας
800 11 800 15 “ΥποΣΤΗΡΙΖΩ” του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, από τον Ιανουάριο2011 έως και Ιούνιο 2012 πραγματοποιήθηκαν συνολικά 2440 αιτήματα. Τα 82% προήλθαν μέσα από τηλεφωνική επικοινωνία στον αριθμό χωρίς χρέωση
800 11 80015 ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 18% επέλεξε να επικοινωνήσει ηλεκτρονικά μέσω email στη διεύθυνση help@saferinternet.gr.Χαραλαμπόπουλος Π. Κλινικός Ψυχολόγος
www.xenesglosses.eu
Πηγές:
http://www.safeline.gr/
http://www.saferinternet.gr/
Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος: http://www.cyberkid.gov.gr/main.html
http://www.astynomia.gr
